به گزارش پايگاه خبري تحليلي پيرغار، انسان اشرف مخلوقات و خليفه خدا ، بر روي زمين مي باشد امّا دستيابي به اين مقام، به سادگي ميسّر نميباشد بلکه تلاش و ممارست بسياري را مي طلبد .
انسان مختار، در اين دنيا که به سان گذرگا هي است؛ درميان دوراه قرار دارد که يکي به اسفل السّافلبن و ديگري به اعلي عليّين ختم مي شود . يکي او را به شقاوت و بدبختي و ديگري به سعادت و کمال مي رساند .
هدف از آفرينش انسان اينست که با انتخاب راه صحيح و طي کردن صراط مستقيم به مقام قرب الهي نائل شود و اين ميسّر نيست مگر اينکه به دعوت حقّ، لبّيک گويد و با بهره گيري از تعاليم روشنگر وحي، نيک و بد را باز شناخته و پس از آشنايي با وظايف و مسئوليّتهاي خويش در عمل به آن کمر همّت بند .
آشنايي با مفاهيم واژه هاي کليدي و ارتباط آنها با يکديگر
1- «مسئوليّت»؛ در لغت به معناي موظّف بودن و يا متعهّد بودن به انجام امري مي باشد.
2- «وظيفه»؛ به آن چيزي اطلاق مي شود که شرعاً يا عرفاً بر عهده کسي باشد.
3-«تکليف»؛ به معناي بار کردن کاري سخت توأم با رنج، بر کسي مي باشد.
4- «تعهّد»؛ به معناي گردن گرفتن کاري و همچنين عهد و پيمان بستن .
5- «حقّ»؛ در اين مبحث به معناي سهم و نصيب مي باشد.
هر يک از اين واژه ها به نوعي با يکديگر ملازم مي باشند. به عنوان نمونه ؛ تا وظيفه اي بر دوش کسي نباشد، مسئوليّتي در قبال انجام دادن يا ندادن آن نخواهد داشت و در مورد آن ، بازخواست نخواهد شد .
واژ? «تکليف» نيز با «مسئوليّت» و «وظيفه»،ملازم است ؛ چرا که در هر سه مورد چيزي بر عهد? شخص مي باشد که اجراي آن ، لازم و واجب است.
واژ? «تعهّد» نيز با سه واژ? اخير در ارتباط است ؛ چرا که درهر حال فرد متعهّد ، موظّف و مکلّف است آنچه را که به آن تعهّد داده است به انجام برساند و در اين مورد مسئول مي باشد .
کلمه «حقّ» نيز با واژه هاي اخير تناسب دارد زيرا هرگاه سخن از حقّ به ميان مي آيد ، تکليف و مسئوليّتي هم در پي آن خواهد بود و با اثبات حقّ براي يک طرف تکليف و مسئوليّتي هم براي طرف ديگر بوجود مي آيد . لذا در بحثهاي آينده هر کجا از اين الفاظ استفاده شود اين ارتباط و ملازمه مدّ نظر مي باشد.
اهمّيّت مسئوليّت پذيري در آيات و روايات
نظام حقوقي اسلام نظامي تکليف گراست؛ به عنوان مثال در متون ديني وقتي صحبت از حقّ انسـانها مي شود بحث از حقوقي است که انسانهاي ديگر بر ما دارند و به عبارت ديگر مسئوليّتي که ما در قبال ديگران داريم . البته چون اين حقوق طرفيني است ما نيز اين حقوق را بر عهده ديگران داريم امّا بدليل همان بعد سازندگي و تربيت و هدايت که دين اسلام براي خود، قائل است در بيان به جنبه تکليف و وظيفه و مسئوليّت ، توجّه بيشتري مي کند ؛ لذا امام سجّاد- عليه السّلام- مي فرمايد:
اِعلَم رَحَمَکَ اللهُ عَزَّ وَ جَلَّ عَلَيکَ حُقوقاً مُحيطَةٌ بِکَ فِي کُلِّ حَرَکَةٍ تَحَرَّکتَها وَ سَکَنَةٍ سَکَنتَها اَو حالٍ حَلَّتها اَو مَنزِلَةٍ نَزَلتَها اَو جارِحَةٍ قَلَبتَها اَو ءَالَةٍ تَصَرَّفتَ فِيها فَاَکبَرِ حُقُوقُ اللهِ تَبارَکَ وَ تَعالي عَلَيکَ ما اَوجَبَ عَلَيکَ لِنَفسِهِ مِن حَقِّهِ الّذي هُوَ اصلُ الحُقوقِ ?
بدان که خداي عزّوجلّ را بر تو حقوقي است که در هر جنبشي که از تو سر مي زند و هر آرامشي که داشته باشي و يا در هر حالي که باشي يا در هر منزلي که فرود آيي يا در هر عضوي که بگرداني يا در هر ابزاري که در آن تصرّف کني، آن حقوق اطراف تو را فرا گرفته است . بزرگترين حقّ خداي تبارک و تعالي همان است که براي خويش بر تو واجب کرده؛ همان حقّي که ريشه همه حقوق است.
امام سجّاد-عليه السّلام- نمي فرمايد تو بر گردن ديگران حقّي داري که آنها بايد در مورد تو رعايت کنند بلکه مي فرمايد؛ حقوقي تو را احاطه کرده ؛ يعني حقوقي که ديگران بر گردن تو دارند و تو بايد از عهد? آنها برآيي. همانطور که ديديم اسلام ديني تکليف گراست و اصولاً دينداري بدون مسئوليّت پذيري و تعهّد معنايي ندارد. در ادامه به اهميّت مسئوليّت پذيري و جايگاه آن در قرآن و سنّت مي پردازيم.
در قرآن مجيد آيات فراواني وجود دارد که اهميّت مسئوليّت پذيري و وظيفه شناسي را براي انسان بيان کرده است؛ به عنوان مثال قبول مسئوليّت در قرآن ، به بار سنگين تشبيه شده است.
خداوند در قرآن مي فرمايد:
وَلا تَزِروا وازِرَةً وِزرَ اُخري…
هيچ گناهکاري بار گناه ديگري را بر دوش نمي کشد
در اين آيه «وزر» به معني سنگين است و در برخي از تفاسير به معناي «گناه» و «مسئوليّت» نيز آمده است. خداوند در اين آيه ما را به اين معنا رهنمون مي شود که بار سنگين مسئوليّت را احدي خود انسان بر دوش نمي کشد و در روز رستاخيز هر کس مسئول پاسخگويي به اعمال خويش است. و ابعاد اين پاسخگويي به قدري وسيع است که حتّي اعضاء و جوارح انسان را نيز در بر مي گيرد خداوند در قرآن مي فرمايد:
وَلا تَقفُ ما لَيسَ لَکَ بِهِ عِلمٌ اِنَّ السَّمعَ وَ البَصَرَ وَالفُؤادَ کُلُّ اولئکَ کانَ عَنهُ مَسئولاً
از آنچه نمي داني پيروي نکن ؛ چرا که گوش و چشم و دلها همه مسئولند
خداوند در وصف مؤمنان مي فرمايد :
اِنَّما المُؤمِنونَ الّذينَ اِذا ذُکِرَ اللهُ وَجِلَت قُلوبُهُم
مؤمنان کساني هستند که هر وقت نام خدا برده شود دلهايشان ترسان گردد
«وجل»؛ همان حالت خوف و ترسي است که سرچشمه آن گاهي بخاطر درک مسئوليّتها و احتمال عدم قيام به وظايف لازم در برابر خدا مي باشد که اين حالت به عنوان يکي از صفات مؤمنان ذکر شده است.
مسئوليّت پذيري از چنان اهميّتي برخوردار است که در بسياري از تفاسير از امانت الهي، به همان تعهّد و قبول مسئوليّت ياد شده است و علّت اينکه اين امانت عظيم ، به انسان سپرده شد اين بود که او اين قابليّت را داشت و مي توانست ولايت الهي را پذيرا گردد ؛ يعني در جادّه عبوديّت و کمال بسوي معبود لايزال سير کند؛ چنانکه خداوند در قرآن مي فرمايد:
اِنّا عَرَضنا الاَمانَةَ عَلَي السَّماوَاتِ وَالاَرضِ وَ الجِبالِ فَاَبَينَ اَن يَحمِلنَها وَ اَشفَقنَ مِنهَا وحَمَلَهَا الاِنسَانُ اِنَّهُ کانَ ظَلُوماً جَهُولاً
ما امانت را بر آسمانها و زمين و کوهها عرضه داشتيم آنها از حمل آن ابا کردند و از آن هراس داشتند امّا انسان، آن را بر دوش کشيد، او بسيار ظالم و جاهل بود.
مسئوليّت پذيري درلسان روايات نيز همواره از اهميّت بالايي برخوردار بوده است. امام علي-عليه السّلام- آنچنان خود را در پيشگاه خدا مسئول مي داند که حتّي درياره آنچه مي گويد وجود خويش را ضامن قرار داده و مي فرمايد:
ذِمَّتي بِما اَقُولُ رَهِينَةٌ وَ اَنا بِهِ زَعِيمٌ
عهده ام در گرو درستي سخنم قرار دارد و نسبت به آن ضامن و پايبندم
و همين احساس مسئوليّت بود که ايشان را به قبول خلافت وادار کرد چنانکه مي فرمايند:
هان به خدايي که دانه را شکافت و انسان را بوجود آورد . اگر حضور حاضر و تمام بودن حجّت بر من بخاطر وجود ياور نبود واگر نبود عهدي که خداوند از دانشمندان گرفته که در برابر شکمبارگي هيچ ستمگر و گرسنگي هيچ مظلومي سکوت ننمايند دهنه شتر خلافت را بر کوهانش مي انداختم و پايان خلافت را با پيمانه خالي اوّلش سيراب مي کردم آنوقت مي ديديد که ارزش دنياي شما نزد من از اخلاط دماغ بز کمتر است.
امام علي– عليه السّلام- بارها پيروان خودرا به تقوي درقبال مسئوليّتهايي که بر دوش گرفته اند سفارش کرده و حتّي آنان را در مقابل زمين و حيوانات نيز مسئول دانسته و مي فرمايند:
اِتَّقُوااللهَ فِي عِِبادِهِ وَ بِلادِهِ فَاِنَّکُم مَسئُولُونَ حَتّي عَنِ البِقاعِ وَ البَهائِمِ وَ اَطِيعوا اللهَ وَ لا تَعصُوهُ
از خدا نسبت به بندگان و شهرهايش پروا کنيد زيرا داراي مسئوليّت هستيد حتّي نسبت به زمينها و حيوانات و خداوند را اطاعت کنيد و از نافرماني او بپرهيزيد.
البته روايات بسيـاري در اين زميـنه وجود دارد که به دليل محدوديّت دامـنه بحـث از ذکر آن خودداري مي کنيم و در ادامه به ضرورت مسئوليّت پذيري و وظيفه شناسي مي پردازيم .
روحاني رسماً رئيس جمهوري اسلامي ايران شد
امروز به حول قوه ي الهي مراسم تنفيذ رييس جمهور جديد در ساعاتي پيش انجام شد و آقاي حسن روحاني رسما رييس جمهور منتخب جمهوري اسلامي ايران شد.ما نيز به نوبه ي خود به رييس جمهور منتخب تبريک عرض مي نماييم و از خداوند منان براي ايشان موفقيت در اداره امور کشور را و عمل نمودن به قولي که به ملت ايران داده را از رييس جمهور منتخب خواستاريم
رييس جمهور ، جناب آقاي حسن روحاني حال که اين وظيفه خطير و مهم به شما واگذار شده بايد در اجراي اين مهم با عزم و اراده اي راسخ و همرا ه با صراط مستقيم به ملت ايران خدمت کنيد.همان طور که بيان شد انسان با قبول مسئوليت ، بايد خود را در مقابل خداوند منان مسئول داند و با سعي و تلاش مضاعف وظيفه ي خود را به نحو احسن انجام دهد.ان شاء الله که با تدبير و انديشه ايراني آباد بسازيم و راه امام شهدا امام خميني ره ادامه دهيم وقدر خون شهدايي که براي حفظ کشورمان دادند را بدانيم.
منبع خبر: تيتر